Pręty mosiężne – właściwości, zastosowanie i normy techniczne
Pręty wykonane z mosiądzu znajdują swoje zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu – zarówno w motoryzacji, elektrotechnice, budowie maszyn, jak i w budownictwie. Dzięki swoim właściwościom doskonale sprawdza się w obróbce, a także w trudnych warunkach środowiskowych. Czym charakteryzują się pręty miedziane, jakie są ich właściwości i jakie normy powinny spełniać? W Tym artykule omówimy zastosowanie, a także parametry techniczne prętów mosiężnych wysokiej jakości.
Czym charakteryzuje się mosiądz?
Mosiądz jest stopem miedzi i cynku, często wzbogacany o dodatki stopowe, takie jak ołów, cyna, mangan, aluminium czy żelazo, które pozwalają na modyfikację jego właściwości mechanicznych, fizykochemicznych i technologicznych. Zastosowanie różnych składników i ich proporcji, wpływa na różne cechy i właściwości użytkowe oraz trwałość i odporność na specyficzne czynniki środowiskowe. Właśnie dlatego pręty mosiężne znajdują szerokie zastosowanie w przemyśle, budownictwie, elektrotechnice, mechanice precyzyjnej, a także w rzemiośle artystycznym.
Biorąc pod uwagę wytyczne technologii materiałowej, pręty mosiężne mogą występować w dwóch najważniejszych typach:
- Mosiądz jednofazowy (α) – zawiera do ~36% Zn – cechuje się on dobrą plastycznością i dużą łatwością obróbki plastycznej na zimno,
- Mosiądz dwufazowy (α+β) – zawiera powyżej 36% Zn – wyróżnia się on większą wytrzymałością, ale jest mniej podatny na gięcie, tłoczenie i inną obróbkę.
Jednym z produktów wykonywanych z mosiądzu są pręty okrągłe i sześciokątne. Ich produkcję (a co za tym idzie – parametry, skład, jakość, właściwości) regulują normy krajowe i międzynarodowe. Do najważniejszych należą:
- PN-EN 12164 – Miedź i stopy miedzi – Pręty do obróbki plastycznej na zimno,
- PN-EN 12165 – Pręty do obróbki plastycznej na gorąco,
- PN-EN 13601 / 13602 – Wyroby z miedzi i stopów miedzi przeznaczone do celów elektrycznych i ogólnych.
Przed zakupem prętów miedzianych warto sprawdzić, czy pręty danego producenta spełniają wyżej wspomniane normy, co przekłada się na ich jakość.
Różne formy prętów mosiężnych i ich zastosowanie
Mosiężne pręty dostępne są w wielu wariantach wymiarowych, w różnych kształtach przekroju i wariantach technologicznych. To sprawia, że znajdują zastosowanie w tak różnych zastosowaniach. W przemyśle motoryzacyjnym i maszynowym wykonuje się z nich wałki napędowe, dźwignie, prowadnice, a także śruby tuleje oraz elementy toczne. Pręty mosiężne są także wykorzystywane bardzo często w hydraulice, jako elementy instalacji wodnych, gazowy, a także zawory i złączki. Ze względu na swoje właściwości pręty z miedzi używane są również w przemyśle elektrotechnicznym, budownictwie i architekturze.
Dostępne są różne typy prętów mosiężnych, zgodnie z podziałem według kształtu i rodzaj wykorzystanej technologii:
- Pręty okrągłe, sześciokątne, kwadratowe i prostokątne,
- Pręty ciągnione na zimno – o zwiększonej dokładności wymiarowej i lepszej gładkości powierzchni,
- Pręty walcowane na gorąco lub odlewane – stosowane przy większych przekrojach i wymaganiach strukturalnych,
- Pręty precyzyjne i automatowe – przeznaczone do obróbki na automatach tokarskich i centrach CNC.
Pręty mosiężne – właściwości i zalety
Ze względu na swój skład chemiczny i specyficzne właściwości, pręty mosiężne sprawdzają się w szerokim spektrum zastosowań technicznych. Popularność stosowania prętów z mosiądzu wynika nie tylko z łatwości obróbki i estetyki materiału, ale przede wszystkim z równowagi pomiędzy wytrzymałością mechaniczną, odpornością chemiczną a właściwościami użytkowymi. Do najważniejszych cech, które warto wymienić należą:
- doskonała obrabialność skrawaniem – dotyczy to w szczególności odmian ołowiowych. Ołów w strukturze stopu działa jak naturalny środek smarny podczas toczenia czy frezowania, redukując zużycie narzędzi,
- duża odporność na korozję – szczególnie w trudnych warunkach atmosferycznych i wodnych, a także w kontakcie z olejami i wieloma substancjami chemicznymi.
- wysoka przewodność cieplna i elektryczna – dlatego pręty mosiężne są często wykorzystywane w elektrotechnice gdzie ich mechaniczna wytrzymałość łączy się z akceptowalnymi parametrami przewodzenia.
- Wysoka estetyka powierzchni i odporność na starzenie – kolor i połysk materiału, czyni mosiądz atrakcyjnym również w zastosowaniach dekoracyjnych, np., jako element balustrad.
- Odporność mechaniczna i duża trwałość – mosiądz wykazuje wysoką odporność na rozciąganie i odporność materiałową.
Pręty mosiężne jest niezwykle wszechstronnym materiałem inżynierskim, który łączy wysoką funkcjonalność z estetyką i odpornością środowiskową. Dzięki swoim właściwościom – trwałości, łatwości obróbki i różnorodności zastosowań, wykorzystywany jest w wielu gałęziach przemysłu. Odpowiedni dobór prętów miedzianych – zarówno pod względem składu chemicznego, jak i formy wyrobu – powinien być każdorazowo dostosowany do wymagań danego projektu oraz obowiązujących norm.
